TÜKETİCİ OLARAK HAKLARIMIZ!

Günümüzde artık birçok ürünü teknolojinin de gelişmesi ile rahatlıkla cep telefonlarımızdan dahi satın alabilmekteyiz. Alışverişin hayatımızın önemli bir parçası haline gelmesinin yanı sıra bazen maalesef satın almış olduğumuz ürünlerde yaşamış olduğumuz sorunlardan dolayı geri iade etmek istiyoruz ve çoğu zaman bu talebimiz satın alma işlemini yaptığımız firma tarafından olumsuz sonuçlanıyor. Peki böyle bir durumda iade talebimiz kabul edilmediği zaman veya iade kabul edilip de,iade edilen ürünün fiyatında başka bir ürün almamız gerektiği para iadesi yapamayacakları gibi geri dönüşler yapılıp bizi o firmadan yine alışverişe mecbur etmeleri karşısında ne yapabiliriz. Burada önemli olan tüketici olarak hukuki haklarımızı çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Bu haklarımızı iyi bilirsek bu tarz mağduriyetler yaşamamak adeta bizim elimizdedir. Örneğin bir alışverişte ne alırsak alalım olmazsa olmaz o malın mutlak suretle faturasını almamız gerekmektedir. Faturası elinizde olmayan bir mal için daha sonradan hak aramaya kalkmanız maalesef sizin için pek de mümkün olmayabilecektir. Faturası elinizde olan malın kısa süre içerisinde garantisi devam ederken arızalanması durumunda ilgili firmaya iade edip paranızı alma hakkınız bulunmaktadır. Mağaza eğer size para iadesini yapamayacağını söyleyip talebinize red kararı verir ise hemen bulunduğunuz ildeki Ticaret İl Müdürlüğü’ne giderek Tüketici Hakem Heyeti’ne giderek başvuru formunu doldurarak başvurunuzu yapabilme hakkınız bulunmaktadır. Sizden isteyecekleri ilk şey ürünün faturasının sizde olup olmadığı olacaktır. Eğer faturası var ise hakkınız olan para iadesini de gerekli incelemeler sonucunda sizin kullanımınızdan kaynaklanan bir hata tespit edilmez ise para iadenizi veya bir benzeri ile ürünün aynısını alma gibi seçimlik haklarınız bulunmaktadır.

Ülkemizin de taraf olduğu 1985 tarihli Birleşmiş Milletler Evrensel Tüketici Hakları Bildirgesine göre 9 tane temel ve evrensel tüketici hakkı mevcuttur.

Bunlar aşağıdaki gibidir:

1) Temel İhtiyaçların Karşılanması Hakkı: Barınma, ısınma, aydınlanma, içecek ve kullanacak su bulma, haberleşme, ulaşım tüketicilerin en temel ihtiyaçlarıdır. Her tüketici, bu temel ihtiyaçların karşılanmasını talep edebilir.

2) Sağlık Ve Güvenlik Hakkı: Satışa sunulan her türlü mal ve hizmetin insan yaşamı ve sağlığı açısından kullanıcısına zarar vermeyecek durumda olmasıdır.

3) Bilgi Edinme Hakkı: Tüketicinin mal ve hizmeti satın alırken doğru karar verebilmesinin sağlanması için tüketicinin gerekli bilgilere ulaşabilmesi ve zararlı, yanıltıcı reklamdan, etiketten, ambalajdan korunmasıdır.

4) Eğitilme Hakkı: Tüketicinin hak ve çıkarlarını koruyabilmesi, tüketici bilincine sahip olması için eğitim kurumlarında eğitilmesidir.

5) Zararların Giderilmesi Hakkı: Satın alınan mal veya hizmetten dolayı tüketicinin uğramış olduğu zararın giderilmesi, o mal veya hizmetin yeniden tüketiciye ulaştırılmasıdır.

6) Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkı: Sağlık koşullarına uygun bir çevrenin oluşumunda ülke ve Doğal kaynakların doğru kullanımı ile çevrenin korunması, temiz ve sağlıklı bir şekilde gelecek nesillere bırakılmasıdır.

7) Ekonomik Çıkarların Korunması Hakkı: Tüketiciye kıyaslama imkanı verecek çeşitte mal ve hizmetin en uygun fiyattan sunulması, satış sonrası her türlü teknik destek ve servisin tüketiciye ulaştırılmasıdır.

8) Seçme Hakkı: Tüketicilerin çeşitli ürün ve hizmetlere istedikleri zaman ulaşabilmeleri anlamındadır. Rekabetin tam olarak işlemediği pazarlarda devlet aksaklıların giderilmesi için yapacağı düzenlemeler ile uygun kalite ve fiyatlarda mal ve hizmetlerin tüketicilere sunulmasını sağlamalıdır.

9) Temsil Edilme, Örgütlenme, Sesini Duyurma Hakkı: Yukarıda sayılan hakların elde kullanılabilmesi, tüketicilerin haklarını koruyabilmeleri, mağduriyetlerinin giderilmesinde bir araya gelerek güç birliği oluşturmaları ve hükümetlerin ekonomik ve siyasi politikaların da dikkate alınma ve kamu kurumlarında temsil edilebilmesidir.

Kusurlu Mal Alanların Hakları

Alışverişlerinizde:

a) Satın aldığınız mallardan belirli standartları bekleme hakkına sahipsiniz.

b) Aldığınız malda hiçbir ayıp olmamalıdır.

c) Ambalajında, kılavuzunda yada reklamlarında belirtilen veya satıcının vaat ettiği özelliklere sahip olmalıdır.

d) Herhangi bir malı satın alırken sözleşme yapmadıysanız, satıcı ile olan her türlü konuşmanız sözleşme sayılır.

Bir malı aldıktan sonra ayıplı olduğunu fark ederseniz; Satın aldığınız tarihten itibaren 15 gün içinde şunlardan birini yapma hakkına sahipsiniz.

a) Ayıplı malın değiştirilmesini,

b) Ödediğiniz bedelin iadesini,

c) Ayıbın neden olduğu değer kaybının bedelden indirilmesini,

d) Ücretsiz olarak tamirini talep edebilirsiniz.

e) Eğer malın ayıbı gizli ise veya hile ile gizlenmişse, hakkınız 2 yıldır.

f) Ayıplı bir maldan dolayı maddi veya manevi bir zarara uğramışsanız bu zararınızı, satıcı veya üretici veya ithalatçı karşılamak zorundadır.

g) Bir şikâyetin çözümlenmesinde zorlanıyorsanız daha fazla çaba gösterin.

h) Size zorluk çıkaran veya yardımcı olmayan satıcıya, hakem heyetine gideceğinizi söylemeniz bile yeterli olabilecektir.

l) Haklı olduğunuza inanıyorsanız, hakkınızı aramak için size gösterilen tüm yollara başvurun.

i) Zira böyle bir durumda hakkınızı aramazsanız sadece sizin zarara uğramanız değil, aynı zamanda tüketiciye saygılı olmayan satıcıyı ödüllendirmek ve başkalarının da benzer zararlara uğramasına sebep olmak anlamına gelir.

Yukarıda detaylıca tüketicinin diğer haklarından da bahsederek toplumda ne gibi haklarımız olduğunu hatırlamamızda fayda olduğunu düşünmekteyim. Peki biz alıcıların(tüketicilerin) hukuki olarak dayanağı hakları nelerdir kanundan örnek vermek gerekir ise; BORÇLAR KANUNU, 7. Alıcının seçimlik hakları a. Genel olarak MADDE 227- Satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hâllerde alıcı, aşağıdaki seçimlik haklardan birini kullanabilir:

1. Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme.

2. Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme.

3. Aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme.

4. İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme. Alıcının genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır. Satıcı, alıcıya aynı malın ayıpsız bir benzerini hemen vererek ve uğradığı zararın tamamını gidererek seçimlik haklarını kullanmasını önleyebilir. Alıcının, sözleşmeden dönme hakkını kullanması hâlinde, durum bunu haklı göstermiyorsa hâkim, satılanın onarılmasına veya satış bedelinin indirilmesine karar verebilir. Satılanın değerindeki eksiklik satış bedeline çok yakın ise alıcı, ancak sözleşmeden dönme veya satılanın ayıpsız bir benzeriyle değiştirilmesini isteme haklarından birini kullanabilir.

Bu haftaki yazımda biz tüketicilerin almış olduğumuz ürünlerin ayıplı olması halinde hukuki olarak haklarımızın ne olduğunu kısaca hatırlatmak istedim ve tabi ki bu konu aslında çok daha detaylı ve bilinmesi gereken hususları barındırmaktadır. Bu sebeple böyle bir durumda alanında uzman bir avukattan da yardım almanız hak kaybına uğramamanız açısından önem arz edecektir.