DOLAR 0,0000
EURO 0,0000
STERLIN 0,0000
ALTIN 000,00
BİST 00.000
Av. İrfan SÖNMEZ
Av. İrfan SÖNMEZ
Giriş Tarihi : 19-09-2023 10:05

Cabiri; yeniden yapılanma -2

Cabiri'nin, "Çağdaş Arap-İslam Düşüncesinde Yeniden Yapılanma" isimli kitabına devam ediyoruz.  

Cabiri, eserinde din fanatiklerini eleştirir. "İlk düşman her zaman en yakın komşudur "der.(s.49) Haricilerin aslında yanında oldukları Hz Ali'ye cephe aldıklarını anlatır.Fanatiklerin bölüne bölüne eriyip gittiklerine işaret eder.  

Anlatılmak istenen fanatizmin sorun çözücü ve kalıcı bir yanının olmadığıdır. Çünkü toplum, hep orta yolda yürümeyi tercih etmektedir. Bu akımların meydandan çekilmesi için:"Fıkıhçıların fıkıh ilmini yeniden yapılandırıp,metot ve çağdaş kavramları,yani bilimsel ve toplumsal gelişmenin birlikte ortaya koyduğu,ekonomi,sosyoloji ve siyaset bilimlerinin yöntem ve kavramlarını gerçek manada pratize etme görevini yerine getirmeleriyle mümkündür.(s.53) Cabiri, haklı olarak hukukun sosyoloji ile birlikte yürümesi gerektiği kanaatindedir. Fıkıh hayatın gerisinde kalıp günün meselelerine cevap verme yetkinliğini kaybedince, yüzünü geçmişe dönen, çareyi dünde arayan aşırı akımlar ortaya çıkmakta,bugünü düne uydurma çabaları artmaktadır. 

Bundan kurtulma yönünde ilk bilinçlenme Endülüs'te başlamıştır. Burada, yeninin " geçmiş örneğe", tikelin tikele vurulması olan "kıyas" üzerine  kurulu bir içtihada değil, bilakis medeni gelişmenin ortaya koyduğu  yeni sorunlara cevap verebilmede daha güçlü kılan bir metodolojiye olan ihtiyaç bilinci ortaya çıkmıştır.(s.56)"Bu metodolojinin öncü müceddidi ise  Şatibi'dir.Ona göre doğru olan hakkında nass olmayan bir olayı,hakkında nass bulunan bir olaya kıyas etmek yerine İslam'ın tümellerine yani makasıda (gayeler-maksatlar) dayanmak gerekir.Önemli olan, haklarında hüküm bulunan tikel olayları, tam bir tümevarıma tabi tutup, bu tümevarımın sonuçlarını  tümel ilkeler halinde formüle edip, tek tek olaylara uygulayabileceğimiz kurallar elde etmektir.İslam'ın, genel maslahatı göz önüne aldığı, nassların maslahatı gözettiği dikkate alındığında, genel maslahat her şeyi belirleyen genel bir ilkeye dönüşür."(s.57) Öyleyse yeni soru ve sorunları çözmede en önemli ilke genel maslahat yani toplumun yararının gözetilmesidir. 

Cabiri, bu yöntemi kullanarak hırsızın elinin kesilmesi ile ilgili nassı mercek altına alır. "Peygamber dönemine gidip o zamanki sosyolojik durum çerçevesinde olaya baktığımızda, şu verilere ulaşırız:birincisi,hırsızın elinin kesilmesi,Arap yarımadasında İslam'dan önce de uygulanan bir ceza şekliydi.İkincisi, el kesme cezası,develeri ve çadırlarıyla bir yerden bir yere göç eden bedevi bir toplumda uygulanmıştır.Böyle bir toplumda hırsızın hapis cezasına çarptırılması mümkün değildi.Zira o zaman ne hapishane, ne duvar, ne mahkumların kaçmasını önleyecek otorite,  ne de onların iaşe ve ibatesini sağlayacak bir teşkilat vardı.Öyleyse yegane çözüm yolu bedensel ceza vermekti...Çünkü o zaman ne sınırlar, ne duvarlar, ne de servetin korunduğu güvenli yerler vardı.Dolayısıyla, şu iki hedefi amaçlayan bedeni ceza,  zorunlu olarak ortaya çıkmıştı:Tekrar çalma imkanını  nihai olarak ortadan kaldırmak ve hırsızları tanıyacak bir alameti onlar üzerinde bırakmak.Bu o gün için anlamlı ve uygun bir tedbirdir.(s.62)" 

Peki ya bugün? 

Cabiri de , bu soruyu sorar  ve şöyle der: "Şer'i hükümler, illetleri üzerine mi,hikmet ve maslahatları üzerine mi bina edilmelidir?" Cevabını yine kendisi, maslahatlar yani kamu yararı olarak verir: "Hükümlerin maslahatlarla birlikte bulunmasını esas olarak kabul ettiğimiz sürece zaten kendisini dayatacak olan bir şeydir.Öyle inanıyorum ki, Hz.Ömer'in çıkış noktası da budur.Öyleyse,içtihat, bu ilkenin kabulü veya reddi şeklinde değil,bilakis, hükmün illete bağlı olduğu ilkesine hakim olan mekanik karakteri ortadan kaldırmak ve maslahat fikrini İslam'ın ahlaki bakış açısıyla da uzlaşan gerçek kamu yararı düzeyine çıkarmak şeklinde cereyan etmelidir.(s.63) Ona göre, Hz.Ömer'in, fethedilen arazilerin mücahitler arasında dağıtılmasına ilişkin nassı uygulamak yerine  devlete ait arazi haline getirmesi bu mantığın sonucudur.Hz.Ömer, maslahatı, Şeriat'ın maksatlarını esas aldığına göre,niçin günümüzde müçtehitler tedvin döneminin fakihlerini taklit yerine,Hz.Ömer'in örnekliğini gösterdiği türden bir içtihat ameliyesini benimsemesinler?(s.66).  

Görüldüğü gibi Cabiri tavrını kamu yararından yana koyar ve bununla hırsızların  günümüz maslahatını gözeten tarzda cezalandırılması gerektiğini ima eder. Bunu yaparken de sadece Hz.Ömer'in içtihatlarına dayanmaz, Hz.Peygamber'in" Elinizden geldikçe Müslümanlardan hadleri düşürünüz.Bir Müslüman için bir çıkış yolu bulduğunuzda onu serbest bırakınız,imamın afta hata etmesi, cezada hata etmesinden daha hayırlıdır." hadisine dayanır.  

Kitabında din-devlet ilişkilerini de irdeleyen Cabiri,Kuran'da İslami davetin, bir devlet, bir krallık,bir imparatorluk çağrısı yaptığına dair tek bir ayet olmadığını belirtir.Ehl-i Sünnet siyaset teorisini eleştiren yazar,"bunun fiili durumu meşrulaştıran, kurum veya organ odaklı değil, biat edilecek kişi üzerine yoğunlaşan" bir teori olduğunu söyler.(s.89) Maverdi'den sonra Sunni teori bazı ilkelerden vaz geçilerek, yönetimi kaba kuvvetle ele geçirmenin meşru olduğunun kabul edildiği bir noktaya gelmiştir.Gazali ve sonrasında,  fakihlerin önceki siyaset fıkhını geçersiz kılan ilkesi şu şekle dönüşmüştür:Kaba kuvvetle yönetimi ele geçirene itaat etmek vaciptir.(s.97) Cabiri, bu tarz bir siyaset teorisini kabul etmez,"Arap dünyasının sıkıntısını çektiği genel sorunun,siyasi ve toplumsal boyutlarıyla demokrasi sorunu" olduğunu (s.107)  çıkış yolunun " halkı Müslüman olan  ülkelerin -dini siyasetten ayırması - olduğunu belirtir.Çünkü din, mutlak ve değişmez olanı,siyaset ise göreli ve değişken olanı temsil eder, bu nedenle dini,siyasi amaçlar için kullanmaktan kaçınmak gerekir.Siyasetin hareket noktası çıkarlar olup,onu elde etmeye çalışır.Din bundan uzak tutulmalıdır;aksi takdirde din, özünü ve ruhunu kaybeder.(s.111) 

İndirgemeci bir din anlayışına karşı çıkan yazar, İslam'ın örtüden, el kesmeden ibaret olarak görülemeyeceğini şu şekilde ifade eder:"İslam tamamen bir "örtü" bir "el kesme" gibi konulara indirgenirse bu, gerçek siyasi sorunları gündeme getirmekten ve sorumluluktan kaçış ya da bir acziyetin ifadesi ve fırka fırka olup dinlerini parçalayanlar(En'am 159 ayet) durumuna düşülür. Bu iç savaşın bir başlangıcıdır.Öyleyse siyasetin, dinin, özünde var olan birleştirici bir unsur olarak kalması yerine, bölücü bir unsur olmasına neden olacak tavırlardan kaçınması gerekir.(111)" 

Kitapta daha birçok konu başlığı var. Son yüzyılın çok önemli düşünürlerinden biri olan yazarın düşünce ve görüşleri sadece Arap dünyasını ilgilendirmiyor.İslam dünyasındaki ortak zihniyet sorunlarına neşter vurarak, dini anlama ve  günümüze uygulamada yeni bir yöntem öneren kitabın konuya ilgi duyanların mutlaka başvurması gereken bir kaynak. Onun, demokrasi olmadan,yani beşeri egemenlikte " ortaklık" olmadan,parti, grup,aşiret içinde çok seslilik olmadan,ne bir uyanış, ne bir birlik ve ne bir ilerleme olur"(s.128) tespiti günümüzün temel sorununu özetler gibidir. 

 İçerisinde bulunduğumuz dünya ile inançlarımız arasında açılan aralık, ancak bu tip çalışmalardan alınan ilham ve yepyeni bir metodoloji ile kapatabilir. Zaten son yıllarda ortaya çıkan tepki ve deist akımlar, biraz da bugünü düne taşımak anlamına gelen, dünü bugünün sorunlarını çözecek hazır bir reçete gibi görmekten kaynaklanan   tepkiler değil midir? 

NELER SÖYLENDİ?
@
Av. İrfan SÖNMEZ

Av. İrfan SÖNMEZ

DİĞER YAZILARI Kazanan milliyetçilik olmalı Bir terör saldırısının düşündürdükleri Asıl tehdit bu siyaset tarzıdır Ülkücülük yağmalanırken Yerlikaya ve mafya operasyonları Bülbülü öldürmek DEM üzerinden milliyetçilik Biz seyrederken yahut siyasi münafıklık Mülakatlar ve iktidar Korkuları yönetmek Milliyetçilik ve İslam Sisi ile barış Montaigne haksız mı? Zana ve Ahmet Türk’ün çağrısı İslam düşüncesi ve ikbal Enkazdan oy çıkarmak! Aynı kaba tükürmek Düşün artık yargının yakasından Uluslararası Adalet Divanı’nın İsrail kararı Şeyhefendi'nin rüyasındaki Türkiye Sinan Ateş dosyası neyi bekliyor? Terörle mücadelede söz birliği ve kararlılık Deizm ve Kuran SULTAN DİNİN İKİZ KARDEŞİ OLUNCA Şehitlerimize dokunmayın! Dağın sözünü meclise taşımak Kabuk bağlamış yaraları deşmek ŞEHY SAİD ARAP'I SEVMEK YAHUT SEVMEMEK Kuyu ve külhan YUNANİSTAN ZİYARETİ İYİ Parti’nin kararı MİLLİYETÇİLİK VE MODERNİZM Atatürk Demirtaş’a selam gönderir miydi? Türkiye'de din anlayışında değişim süreci Yargı bağımsızlığı ABD/İsrail yapımı soykırım CHP’de yeni dönem Meclisin imkanlarını milletin aleyhine kullanmak! Kurtuluş paradoksu NİCE YÜZ YILLARA İslam düşüncesinin siyasal ufku Irak, Suriye, Libya ve Filistin, ya sonra?  Para ve Faiz FİLİSTİN,İSRAİL,BATI’NIN İKİ YÜZLÜLÜĞÜ Hamas'ın saldırısı ve Filistin sorunu Öz vatanda sığınmacı olmak AİHM kararları ve çifte standart Mafya ile mücadele Tek dil, bütünleştirir Edepsizliğin dini yoktur!  Bölünme Anayasası DAĞINIK MUHALEFET BİN DOKUZYÜZ YETMİŞ SEKİZ Tarihi parçalamak İtaat ve itaatsizlik üzerine Milliyetçiler nasıl birleşir? Milliyetçilerin birliği Cabiri ve yeniden yapılanma BAHÇELİ’NİN İTTİFAK ÇAĞRISI Çürüme Yerel seçimlere doğru, ittifak mı, tek başına mı? İSLAM VE SİYASET Hukuk olmadan ekonomi düzelmez! VATANDAŞ NEREDE, MUHALEFET NEREDE? ZAM YAĞMURU VE ALDATMA USTALARI İslam, demokrasi ve Türkiye Bu kafayla mı? KAYBETME PSİKOLOJİSİ İLE SEÇİM KAZANILMAZ Fransa’dan ders almak MERDAN YANARDAĞ, ÖCALAN İYİ PARTİ KONGRESİ VE YENİ SİYASETİN İPUÇLARI Bir kitap ‘Popülizmin küresel yükselişi’ Dini cehalet ve fanatizm Sorunumuz din ve milliyetçilik satanlardır 14 MAYIS SEÇİMLERİ VE BATI BİZ PKK'YA BAKARKEN... Yeni hükümet ve beklentiler Suçlu sadece muhalefet mi? Gyges'in yüzüğü yahut bağımlı yargı BİR HATIRA:GÜN SAZAK'IN ARDINDAN Geleceğini başkalarının ellerine bırakan toplum Anketler ve sonuçlar TARAFIMIZ BELLİ! Ayrıştırma siyaseti yerine birleştirme siyaseti Türkiye değişim istiyor AKP giderse... Milliyetçiler birleşiniz! Zamansız söz kime yarar EKONOMİK KRİZ,MİLLİYETÇİLİK VE AYRIŞMA Enfokrasi Testi kırıldı Akşener ve Altılı masa DAHA SORGULAMANIN ZAMANI GELMEDİ Mİ? Zaman daralıyor AFET BÖLGESİ, KADER-TEDBİR Deprem, Hatay ve Sığınmacılar Acımız büyük Büyük felaket Akşener ne diyor? Ortak politikalar metni, bir iktidar sıçraması Her seçim İmralı KARNE HEDİYESİ Bu sese kulak verilmeli FAY HATLARI ÜZERİNDE SİYASET Tutukluluk ve siyaset SİNAN ATEŞ'İN YAKTIĞI ATEŞ Yeni bir milliyetçi sıçrama ŞİDDET KÜLTÜRÜ Robotların duyguları yoktur! Tepkileri toplumsallaştırmak Seçilmiş travma Akşener’in suçu! Sosyal medya ve seçimler HERKES İÇİN ADALET Mahkeme kararı ile Kılıçdaroğlu’nun önü açıldı Yargı’nın intiharı ÇOCUK İSTİSMARI, STRATEJİSİZLİK ASKERİMİZ FAKİRDENDİR POST KAVGASI DEĞİL,VATAN KAVGASI Seçmenle duygusal ilişki kurmak YALANLA AVUNMAK Telafisi olmayan bir seçim Parti kapatma: Hukuk ve siyaset Sisi, Esat, muhalefet Parti kapatmak HDP, HANGİ MASANIN ALTINDA? HDP ile görüşme YERLİ VE MİLLİ OTOMOBİLDE SORULAR Suçlu bulundu: Türklük SİYASÎ İSTİKRAR VE GÜNDEM Kapanmış yarayı deşmek Fakıbaba, erdemli siyaset SİYASETÇİNİN BAŞARISI NE İLE ÖLÇÜLÜR? SEÇMEN EĞİLİMLERİNİ ANLAMAK Demokrasi ne ile var olur? YORUMA AÇIK OLMAYAN NAS BUDUR! BİZDEN Mİ OLSUN, ONDAN MI OLSUN? Bu kafayla terör bitmez! Sığınmacı sorunu, biz ve ABD SİYASİ NEZAKET VE CHP AHLAK KRİZİ Anketler ne diyor? İttifak ve nezaket Selçuklunun Osmanlının torunu, cumhuriyetin çocuklarıyız... Adaylık tartışmaları CUMHURBAŞKANI KİM OLMALI? YA HUKUK DEVLETİ YA YOLSUZLUK DEVLETİ KAFALAR DEĞİŞMEDİKÇE TARİH ÜZERİNDEN KUTUPLAŞTIRMA İMAM HATİPLER VE ŞARKICI GÜLŞEN EKONOMİK SORUNLARI ÇÖZECEK KADRO Doğru aday, kazanacak adaydır Keskin dil barış getirmez PARTİLER, İHTİMALLER
NAMAZ VAKİTLERİ
PUAN DURUMU
  • Süper LigOP
  • 1GALATASARAY3081
  • 2FENERBAHÇE3079
  • 3TRABZONSPOR3049
  • 4BEŞİKTAŞ3046
  • 5KASIMPAŞA3043
  • 6RAMS BAŞAKŞEHİR FUTBOL KULÜBÜ3042
  • 7ÇAYKUR RİZESPOR3042
  • 8BITEXEN ANTALYASPOR3041
  • 9YUKATEL ADANA DEMİRSPOR3039
  • 10CORENDON ALANYASPOR3039
  • 11EMS YAPI SİVASSPOR3038
  • 12YILPORT SAMSUNSPOR3036
  • 13MONDİHOME KAYSERİSPOR3036
  • 14MKE ANKARAGÜCÜ3033
  • 15ATAKAŞ HATAYSPOR3033
  • 16TÜMOSAN KONYASPOR3033
  • 17GAZİANTEP FUTBOL KULÜBÜ3031
  • 18VAVACARS FATİH KARAGÜMRÜK3030
  • 19SİLTAŞ YAPI PENDİKSPOR FUTBOL3029
  • 20İSTANBULSPOR3013
Gazete Manşetleri
Yol Durumu
BURÇ YORUMLARI
  • KOÇ
    Koç Burcu
  • BOĞA
    Boğa Burcu
  • İKİZLER
    İkizler Burcu
  • YENGEÇ
    Yengeç Burcu
  • ASLAN
    Aslan Burcu
  • BAŞAK
    Başak Burcu
  • TERAZİ
    Terazi Burcu
  • AKREP
    Akrep Burcu
  • YAY
    Yay Burcu
  • OĞLAK
    Oğlak Burcu
  • KOVA
    Kova Burcu
  • BALIK
    Balık Burcu
ANKET OYLAMA TÜMÜ
E-Bülten Kayıt
ARŞİV ARAMA